Bol je refleksni mehanizam koji ima odbrambeno svojstvo. To je signal da je neki dio tijela, odnosno nekog tkiva, poremećen u svojoj funkciji, ili u svom integritetu. Prostim riječima bol ukazuje na oštećenje tkiva ili funkcije nekog organa.
U slučaju kad možemo otkriti oštećenje tkiva, obično govorimo o patološkom stanju, koje se može dokazati patološko-anatomskim nalazom. Bilo pregledom živog tkiva (običnim pregledom okom, ili uz pomoć medicinskih aparata koji vizualiziraju sliku), bilo pregledom neživog tkiva (uzetog biopsijom, ili pregledom nakon smrti). Ako dokažemo oštećenje tkiva možemo govoriti o organskoj, odnosno o “pravoj” bolesti. Međutim bolovi mogu postojati i kod anatomski neoštećenog tkiva, a u slučaju poremećene funkcije organa, najčešće usljed patološkog rukovođenja tim organom od strane mozga. Tada govorimo o funkcionalnoj bolesti, koja i nije “prava” bolest.
Osjećaj bola se formira u mozgu, a na bazi informacija koje dolaze aferentnim (ulaznim) živcima sa periferije. Osjećaj bola se iz mozga prenosi eferentnim (odlaznim) živcima do mjesta oštećenog tkiva (kože,sluzokože, unutrašnjih organa). U slučajevima jakog bola na koži i sluzokoži postoji automatski refleks odbrane, čime se tkivo sklanja iz ugroženog područja (vatra, hladnoca, ubod..itd). Smatra se da u kičmenoj moždini postoji posebni nervni put za akutni bol, a posebni za hronični bol. Akutni bol prenose veoma tanka nervna vlakna, koja nemaju mijelinsku ovojnicu. Brzina prenošenja nadražaja kod njih iznosi od 5-30 metara u sekundi. Hronični bol se prenosi vlaknima koja imaju sporiji prenos. Centar za bol se nalazi u talamusu u mozgu , mada mogu učestvovati i neki drugi centri (retikularna supstanca) . Osjećaj svjesnog bola se stvara u moždanoj kori.
Međutim u organizmu postoje tkiva koja nemaju receptore za bol. Istovremeno je ponekad bol nesrazmjerna oštećenju tkiva, odnosno može postojati kad uopšte ne postoji oštećenje tkiva, pa cak i kad ne postoji više takvo tkivo ili organ (fantomska bol nakon amputacije). U nekim od tih slucajeva mozak producira bol na bazi informacija iz kore velikog mozga, odnosno “iz naših misli”, pa možemo reći da postoji umišljena bol.
Neke opasne bolesti se mogu prilično razviti, a da ne postoje nikakva bolna upozorenja. Tako tumori mozga, tumori jajnika, bolesti plućnog parenhima (tumor, tuberkuloza), neke bolesti bubrega, jetre, slezine, testisa, debelog crijeva, mogu se razvijati bez postojanja osjećaja boli. To je naprimjer i uzrok da se rak jajnika, ili rak mozga, obično otkrije u uznapredovaloj fazi.
S druge strane neka funkcionalna oboljenja mogu izazvati veoma bolna stanja, a da se u principu radi o psihosomatskim bolestima poremećenog i prekomjernog aktiviranja mišića nekog organa (distonija). Centar za bol u mozgu može modifikovati podražaje koji dolaze u njega, pa krajnji ishod može biti osjećaj bola koji nije u skladu sa intenzitetom bolesti. Ovdje postoje i individualne razlike, pa kažemo da neke osobe “lako podnose bol”, a druge su veoma osjetljive na bolne podražaje. Osobe koje su puno prepatile mogu više podnositi bol. Neke osobe ne mogu sebi dopustiti bol, naprimjer one koje moraju izvršavati određene radnje. Treniranjem svijesti može se znatno smanjiti ili čak potpuno izgubiti osjećaj boli (kod derviša ili fakira, naprimjer). Leprozni bolesnici nemaju osjećaj boli, pa zato dolazi do oštećenja ekstremiteta (opekotina, povreda).
Bolna stanja kod kojih postoje samo funkcionanlni poremećaji su naprimjer iritabilni kolon (koji imitira rak debelog crijeva), nervozno srce (koje imitira organske aritmije srca), funkcionalna bol u stomaku (čir i rak želuca), funkcionalni grč mišića grla (rak grla), disfunkcije mokraćne bešike..itd Ova stanja jako zaokupljaju pacijente i doktore i odnose puno vremena i novca da bi se isključivanjem “pravih” bolesti uspostavila dijagnoza funkcionalne bolesti.
Hronična bol može znači nastati kod distonije organa, koja je uzrokovana stresom. S druge strane hronična bol ( koja traje više od šest mjeseci), a kojoj nije pronađen morfološki uzrok, može izazvati stresno stanje. Tako se zatvara krug.
U Holandiji se smatra da nekoliko miliona ljudi svakodnevno pati od fizičke boli. Analgetici imaju uticaja kod organske (prave) boli. Međutim problem je što na njih nastaje navikavanje. Kod hronične boli nepoznatog uzroka (neorganske boli) sredstva protiv boli (analgetici) imaju malo učinka.
aura.ba
.jpg)
0 komentari:
Objavi komentar